Թումանյանի «Լոռեցի Սաքոն» եւ Էդգար Պոյի «Ագռավը»

«Կարդում ենք Թումանյան» նախագծով

Թումանյանը վարպետորեն է պատկերել Լոռվա ձորը՝ օգտագործելով վառ պատկերներ, համադրելով նրա դաժան ու վտանգավոր կողմերը գեղեցկության հետ:
Մենակ մնալով տնակում՝ քանի որ ընկերը հակված է անձնական գործերին, Սաքոն հայտնվում է իր սեփական երևակայության մեջ: Նրա մտքում արմատավորվում են տատիկի հեքիաթներից հիշողությունները, որոնք պատկերում են չար ոգիներ՝ քողարկված թուրք կանանց կերպարանքով։ Սրանք են խելագարություն առաջացնում:

Սաքոյի և «դևերի» (չար ոգիների) միջև երկխոսությունը ընթերցողին փոխանցում է նրա վախն ու խոցելիությունը: Պոեմը նրբանկատորեն բացահայտում է Սաքոյի կերպարը նրա գործողությունների և մտքերի միջոցով՝ սկսած սնահավատության սկզբնական ժխտումից և ավարտվելով վախի հաղթանակով՝ ընդգծելով մեկուսացման ազդեցությունը և ֆանտաստիկ մտքերին տրվելու մարդկային հակումը:
Երբ խավարն իջնում է, Սաքոյի վախն ավելի է ուժեղանում՝ դրսևորվելով սարսափելի տեսիլքներով։ Դուռը ճռռալով բացվելու հետ Սաքոն բախվում է թուրք կանանց սպառնացող ամբոխի հետ: Այս ընկալված սպառնալիքը ստիպում է նրան փախչել սարերով՝ հետապնդված իր սեփական մոլորություններից:
Պոեմի ողջ ընթացքում լարվածությունը անշեղորեն աճում է՝ ակնարկելով հնարավոր վտանգների մասին և թողնելով ընթերցողներին խորհել վատագույնի մասին: Գագաթնակետը, որը հիմնված է Սաքոյի վախից առաջացած հալյուցինացիաների վրա, և՛ դրամատիկ է, և՛ անսպասելի, ինչը մնայուն տպավորություն է թողնում ընթերցողի վրա:
Համեմատենք «Լոռեցի Սաքոն» Էդգար Ալան Պոյի «Ագռավը» ստեղծագործության հետ.

Նմանություններ

Երկու բանաստեղծություններն էլ արթնացնում են խորապես անհանգստացնող մթնոլորտ վառ պատկերների և լսողական տարրերի միջոցով: Երկուսն էլ խորանում են իրենց կերպարների հոգեբանական տանջանքների մեջ՝ ցույց տալով վախի և մեկուսացման պատճառով հոգեկան վիճակների վատթարացումը: Կենտրոնանալով գերբնականի վրա՝ երկուսն էլ ներառում են գերբնականի տարրեր, որտեղ Սաքոն տեսիլքներ է ապրում, իսկ «Ագռավը» բանաստեղծության հերոսը՝ ագռավի կերպարով մահացած սիրելիի՝ Լինորի պատգամախոսը։ Երկու բանաստեղծություններն էլ իրենց եզրակացությունները երկիմաստ են թողնում, ինչը ընթերցողներին մղում է խորհելու հերոսների ճակատագրերի և նրանց փորձառությունների բնույթի մասին:

Տարբերությունները

«Լոռեցի Սաքոն» ծավալվում է խորդուբորդ և հեռավոր Լոռվա ձորերում, իսկ «Ագռավը»՝ տնային ինտիմ և սահմանափակ միջավայրում: Հովիվ Սաքոն իր իրավիճակում դիմակայում է էկզիստենցիալ վախերին, մինչդեռ «Ագռավը» ներկայացնում է անանուն պատմողը՝ վշտացած գիտնականը, որին ագռավը շահարկում է: «Լոռեցի Սաքո»-ի գերբնական տարրերը արմատացած են հայկական բանահյուսության մեջ, որտեղ Սաքոն վախենում է չար ոգիներից՝ թուրք կանանց դիմակով: «Ագռավում» ագռավը խորհրդանշում է պատմողի մեղքն ու անխուսափելի մահկանացությունը։

Սոնա Ավետյան

Posted by Interest on 19 Մարտի, 2024

https://blogmskhnews.wordpress.com/2024/03/19/%d5%a9%d5%b8%d6%82%d5%b4%d5%a1%d5%b6%d5%b5%d5%a1%d5%b6%d5%ab-%d5%ac%d5%b8%d5%bc%d5%a5%d6%81%d5%ab-%d5%bd%d5%a1%d6%84%d5%b8%d5%b6-%d5%a5%d6%82-%d5%a7%d5%a4%d5%a3%d5%a1%d6%80-%d5%ba%d5%b8/